Taraflardan birinin yurtdışında ikamet etmesi durumunda uzlaştırma işlemleri nasıl yürütülür ? Merak edilen bu sorunun yanıtına yazımızda yer vermek istedik.
Örnek Olay
Cumhuriyet Başsavcılığının uzlaştırma bürosuna gönderme kararından anlaşıldığına göre, “Müşteki Ş.M., T.C. vatandaşı, ……. nüfusuna kayıtlı; 1964 doğumlu, Fransa’da ikamet etmektedir. Şüpheli A.V. 1994 doğumlu, Azerbaycan vatandaşı; Türkiye Cumhuriyetinde ikamet etmektedir. Açıktan hırsızlık iddiası ile şüpheli hakkında soruşturma açılmış.
Müşteki Ş.M. Türkiye’ye tatile geldiğinde bir alışveriş merkezinde telefonunu şarja takıp yemek yediği sırada telefonunun çalındığını fark etmiş. Şikayetçi olduktan sonra şüpheli A.V. kamera kayıtlarından teşhis edilerek yakalanmış. Şüpheli ifadesinde ‘telefonu kendisinin aldığını, bir arkadaşına verdiğini, arkadaşının da halen Azerbaycan’da olduğunu’ itiraf etmiş. Şüpheli hakkında isnat edilen suçun 5271 sayılı Kanunun 253 üncü maddesi uyarınca uzlaşma kapsamındaki suçlardan olması, kamu davası açılmadan önce şüpheli ile mağdurun uzlaşma isteyip istemediklerinin teklif edilmesi ve uzlaştırma işleminin takibi için dosyanın Cumhuriyet başsavcılığı uzlaştırma bürosuna gönderilmesine,…” denilmektedir. Dosya uzlaştırmacıya tevzi edildikten sonra dosya kabulu ile uzlaştırmacı.uyap portalında müştekinin adres ve telefon bilgilerinin bulunmadığı; şüphelinin Türkiye’de ikamet adresinin bulunduğu; telefon bilgisinin ise bulunmadığı görülmektedir.
Konunun Hukuki Değerlendirmesi
Uzlaştırma bürosuna gönderme kararında “Açıktan hırsızlık” olarak tanımlanan fiilin TCK’nun 141. Maddesinde 1-3 yıl hapis cezası gerektirdiği; 142/1 maddesinde değerlendirildiğinde 2-5 yıl hapis cezası gerektirdiği görülmektedir.
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 253/6, “Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle mağdura, suçtan zarar görene, şüpheliye veya bunların kanuni temsilcisine ulaşılamaması halinde, uzlaştırma yoluna gidilmeksizin soruşturma sonuçlandırılır” denilmektedir.
05.08.2017 tarih – 30145 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği’nin “Uzlaştırma müzakereleri” başlıklı 31 (7) maddesinde de kanunun ilgili maddesine dayanılarak, “Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma veya kovuşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da yapılan araştırmaya rağmen adresin belirlenememesi gibi başka bir nedenle mağdura, suçtan zarar görene, şüpheliye, sanığa, katılana veya bunların kanuni temsilcisine ulaşılamaması halinde bu hususun tutanakla tespit edilmesinin ardından uzlaştırmacı tarafından uzlaştırma işlemlerine son verilir” denilerek konunun daha ayrıntılı ifade edildiği görülmektedir.
Uzlaştırma İşlemleri Sürecinde Uzlaştırmacının Yapması Gerekenler
Kanunun ve yönetmeliğin ilgili maddelerinin son cümlesinde “…uzlaştırmacı tarafından uzlaştırma işlemine son verilir” denilmesine rağmen, uzlaştırmacı uzlaştırma işlemine son vermeden önce neler yapmalı veya yapabilir? Her şeyden önce söylemekte yarar var; devletin dili yazıdır. Bu sebeple uzlaştırmacının hazırlayıp uzlaştırma savcılığına sunduğu dosya içeri, kanun ve yönetmeliğe uygun, tezini destekleyen belgeler resmi niteliğe sahip, belirlenen şekle uygun olmalıdır.
Dosyada adres ve telefon bilgileri bulunmayan müşteki Ş.M. hakkında sosyal medyada yapılan araştırma sonucunda profil bilgilerinden de Fransa’da ikamet ettiği anlaşılmaktadır.
Peki bu durumda müştekinin sosyal medya hesabının ekran kopyası alınmak suretiyle dosyaya eklenmesi resmi belge olarak kabul edilir mi? Uzlaştırma sürecinin sonlandırılması için yeterli midir? Kanaatimiz, sosyal medyadan alınan ekran kopyasının dosyaya konulabilecek nitelikte resmi bir belge olmadığı yönündedir.
Uzlaştırmacının, taraflardan birisinin “yurt dışında ikamet ettiğine” dayanarak uzlaştırma sürecine son verebilmesi için resmi nitelik taşıyacak başka bir belgeye ulaşıp, dosyasına koyması gerekmektedir. Bu amaçla uzlaştırma bürosuna başvurarak yurt dışında ikamet ettiğini öğrendiği tarafın MERNİS bilgilerini içeren belgeyi alıp, mümkünse uzlaştırma bürosu memurunun ya da uzlaştırma bürosu yazı işleri müdürüne imzalatıp, mühürleterek resmi nitelik kazanmasını sağlayabilir.
Uzlaştırmacının izleyeceği diğer bir yol da tarafın MERNİS bilgi kaydını ilçe nüfus müdürlüklerinden temin etmesidir. Savcılığın bulunduğu veya başka bir ilçe nüfus müdürlüğüne görevlendirme yazısı ya da uzlaştırmacı kimlik kartını beyan ederek müracaatı halinde ilgili belgeyi edinebilme imkânı vardır. Burada alınan belgenin ilgili müdürlük tarafından imzalı ve mühürlü veya elektronik imzalı olmasının gerektiğini hatırlatmakta yarar görüyoruz.
Kanunun ve yönetmeliğin ilgili maddesinde, “…tutanakla tespit edilmesini…” diyerek tutanağı da resmi bir belge olarak kabul ettiğini görüyoruz. MERNİS bilgilerine ulaşılamadığı durumda konuyu ifade eden bir tutanak düzenlenerek de dosyaya konulup uzlaştırma işlemi sonlandırılabilir. Bu durumda tutanağın resmi bir belge niteliği taşıyabilmesi için görüşümüzce tutanağın en az iki imzalı olması gerektiğidir. Tek kişinin yani uzlaştırmacının tek başına imzalayacağı bir tutanağın tutanak niteliğini taşımayacağını; genel resmi uygulamalardaki tecrübelerimize dayanarak söyleyebiliriz. Düzenlenecek tutanakta taraflardan birisi uzlaştırmacı olabileceği gibi; uzlaştırma bürosu memuru, uzlaştırma bürosu yazı işleri müdürü veya ilçe nüfus müdürlüğü resmi görevlilerinden bir memurun da olabileceği kanaatindeyiz.
Örnek olayda Fransa’da ikamet eden T.C. vatandaşı müşteki Ş.M. ile sosyal medya üzerinden yapılan yazışmada, “altı ay Türkiye’de; altı ay da Fransa’da yaşadığını” ifade etmiştir. Bu durum müştekinin ikamet kaydının Fransa’da olması nedeniyle “yurt dışında olma” durumunu değiştirmediğini belirtmekte yarar görmekteyiz.
Yapılacak uzlaştırma sürecinde tarafın ikametinin Fransa’da olmasına rağmen Türkiye’de bulunduğu zamana denk geldiği sürede 50+20 süre sınırlaması göz önünde bulunularak teklif yapılabilir mi? Teklifi kabul ettiği taktirde uzlaştırma raporu düzenlenip imzalanabilir mi? Adliyeler arasında uygulama farklılıklarının bulunduğu gerçeğinden yola çıkarak ilgili uzlaştırma savcısı ile konunun görüşülmesi; savcının talimatına göre hareket edilmesinde yarar olduğu düşüncesindeyiz.
Yine örnek olayımızda ifade edilen şüpheli Azerbaycan vatandaşı olmasına rağmen Türkiye Cumhuriyetinde ikamet ediyor olması; belirli sürelerde ülkesinde bulunması nedeniyle “yurt dışında olma” niteliği taşımayacağından tebligat işlemleri genel esaslara göre yapılması yönündedir.
Değerlendirmemizin sonucuna göre 5271 Sayılı CMK’nun 253/6. ve CMUY’NİN 31 (7) maddeleri gereğince başta yurt dışında ikamet edenler olmak üzere adresinde bulunamayan, adresin belirlenememesi veya başka bir nedenle mağdura, suçtan zarar görene, şüpheliye, sanığa, katılana veya bunların kanuni temsilcilerine ulaşılamaması halinde durumun MERNİS kayıtları ile belgelenmesi veya usulüne uygun tutanakla tespit edilip uzlaşma işlemine son verilir. Hazırlanacak üst yazı ve ekleriyle dosya uzlaştırma savcılığına teslim edilir.
Yurt Dışında İkamet Edenlerin Dosyasının Tesliminde Yazılacak Üst Yazı Örneği
Taraflardan birisinin yurt dışında olduğunu resmi belgeyle veya tutanakla ispatlayan uzlaştırmacı dosyayı teslim etmek üzere düzenleyeceği üst yazıyı şu şekilde hazırlayabilir:
İlgi soruşturma 2018/…. Soruşturma, 2019/… Uzlaştırma numaralı dosyada …/…/2019 tarihinde uzlaştırmacı olarak görevlendirildim. Dosya içeriğini incelemem sonucunda Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı olan şüpheli A.V’in ……….. Mah. ……….. Cad. …….. Ap. … Blok No: … ………./…….. adresinde ikamet ettiği ancak müşteki Ş.M.’nin’ın Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmasına rağmen gönderme kararında ve MERNİS kayıtlarında Fransa’da ikamet ettiği anlaşılmıştır.
5271 Sayılı CMK’nun 253/ 6 ve CMUY 31/7 maddesi, “ Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunamayan veya yurt dışında olma ya da bir nedenle mağdura, suçtan zarar görene, şüpheliye veya bunların kanuni temsilcilerine ulaşılamaması halinde, uzlaşma yoluna gidilmeksizin soruşturma sonuçlandırılır.” Hükmü gereğince uzlaştırma süreci sonlandırılmış olup dosya içeriği ekte sunulmuştur.
Gereği arz olunur. …/…/ 2019
…………….
Uzlaştırmacı
……
EKLER:
Ek-1:Gönderme Kararı (1 Adet)
Ek-2:Görevlendirme Yazısı (1 Adet)
Ek-3:MERNİS Kaydı/Tutanak (1 Adet)
Bir konu ancak bu kadar güzel anlatılabilirdi, size ne kadar teşekkür etsek az..