Uzlaştırmacıların Hükümlü ve Tutuklularla Görüşmesi

Uzlaştırmacıların Hükümlü ve Tutuklularla Görüşmesi

Örnek Olay

Uzlaştırmacı Ayşe, bürodan aldığı dosyasında şüpheli Kıvanç’ın ifade tutanağında Hacıoğlu Mah. Mah. ………… Cad. …… Sok. No: 3  Erenler/SAKARYA adresinde oturduğunu beyan ettiğini görmüştür.  Dosyada mevcut telefonu aradığında da “kapalı veya ulaşılamaz” olduğunu tespit ederek tutanak altına almıştır.  Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığı Uzlaştırma Bürosuna müracaatı ardından şüpheli Kıvanç’ın tutuklu olduğu ve MERNİS kayıtlarında da Sakarya Ferizli Ceza ve İnfaz Kurumunda bulunduğunu öğrenmiştir. Uzlaştırmacı Ayşe, büro görevlisinden şüphelinin MERNİS kaydının evrakını alarak dosyasına eklemiştir. Uzlaştırmacı Ayşe müşteki Ali’ye uzlaşma teklifinde bulunmuş; müşteki Ali de uzlaşma teklifini kabul ederek teklif formunu “Kabul Ediyorum” şeklinde imzalamıştır.

Uzlaştırmacı Ayşe,  şüpheli için büro aracılığı ile tebligat veya SEGBİS işlemlerinin uzun süreceği ve aynı ilde olması nedeniyle yüz yüze görüşmenin uzlaştırmanın ruhuna daha uygun olacağı düşüncesiyle şüpheli ile ceza ve infaz kurumunda görüşerek uzlaşma teklifinde bulunmak istemektedir.

Ancak ceza ve infaz kurumunda şüpheliyle nasıl görüşeceğini, işlemlerin nasıl yapıldığını bilmemektedir.

Hükümlü ve tutukluların ziyaret edilmesinde uyulacak temel ilkeler yönetmeliğin 5 inci maddesinde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Uzlaştırmacıların bilmesi ve uyması gereken bu temel ilkelere kısaca değinilmesinde yarar görüyoruz.

Tutuklu ve Hükümlülerin Ziyaret Edilmesini Düzenleyen Mevzuat Hükümleri

Ülkemizde hükümlü ve tutukluların ziyaret edilmesi işlemleri; 13/12/2004 ve 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 83 ve 116 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanan 17/06/2005 ve 25848 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelikte belirtilen düzenlemelere göre yapılmaktadır.

Hükümlü ve Tutukluların  Ziyaret Edilmesinde Temel İlkeler

Uzlaştırmacıların hükümlü ve tutukluları ziyaretleri sırasında; ceza infaz kurumunun düzen ve güvenliğini, hükümlü ve tutukluların sağlığını bozabilecek nitelikteki eşya ve maddeler ile her türlü iletişim araçları ve taşıma izin belgesi olsa dahi silahlar kuruma alınmaz. Ziyaret sırasında hükümlü ve tutuklulara para, kıymetli evrak ve eşya verilmez. Ziyaret yerleri, ziyaret öncesi ve sonrasında aranır. Konusu suç teşkil etmemekle birlikte, ceza infaz kurumlarına sokulması yasak olan eşya, araç, gereç veya malzemeler, çıkışta sahibine verilmek üzere muhafaza altına alınır. Ziyaret ve görüşlerde, kurallara uymayan heyet ve kişilerin ziyaret ve görüşmeleri sürdürmelerine derhal son verilir.

Bunlarla birlikte ceza ve infaz kurumuna girişte yönetmeliğin 6 ıncı maddesi gereğince bazı istisnalar dışında özetle; Ceza infaz kurumu görevlileri ve dış güvenlik görevlileri dahil olmak üzere, sıfat ve görevi ne olursa olsun, ceza infaz kurumlarına girenler duyarlı kapıdan geçmek zorundadır. Bu kişilerin üstleri metal dedektörle aranır; eşyaları x-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirilir, ayrıca şüphe hâlinde elle aranır. Bu cihazların bulunmadığı yerlerde arama ve kontrol elle yapılır.  

Elle arama yapılmasını gerektiren hallerde, kuruma giren bayanlar, bayan infaz koruma memurları veya bayan jandarma görevlileri tarafından, bu görevlilerin bulunmamaları halinde, ceza infaz kurumu müdürünün istemi, Cumhuriyet başsavcısının talebi üzerine, mülki amir tarafından görevlendirilecek bayan memurlarca aranırlar.  

Açık ziyaretler, bir saatten fazla olmamak kaydıyla 09.00 – 17.00 saatleri arasında yaptırılır. Ziyaret süresi, görüşmenin fiilen başladığı andan itibaren işler.

 Uzlaştırmacıların Hükümlü ve Tutuklu ile Görüşmesi

a-13/09/2017 Tarihi Öncesi

Uzlaştırmacıların hükümlü ve tutuklularla görüşmesinde önemli bir noktaya değinilmesinin yararlı olacağı düşüncesindeyiz. İlgili yönetmelikte 13/09/2017 tarih ve 30179 Sayılı Resmi Gazetede yapılan değişiklikle uzlaştırmacıların hükümlü ve tutukluları ziyareti yeniden düzenlenmiştir. Yönetmelik değiştirilmeden yani 13/09/2017 tarihinden önce uzlaştırmacılar hükümlü ve tutuklularla ceza ve infaz kurumunun bağlı olduğu Cumhuriyet savcısından yazılı izin almak suretiyle görüşme yapabilirken 13/09/2017 tarihinden sonra bu usulden vazgeçilerek yeni hükümler getirilmiştir. Bu nedenle belirtilen tarihten önce kaleme alınan kaynaklarda halen eski usulün göre işlem yapıldığı belirtilirken aynı zamanda geçmişten gelen alışkanlıklarla ceza ve infaz kurumlarında eski uygulamalarda ısrar edildiği; uygulamaların kurumlar arasında farklılık gösterdiğini söyleyebiliriz. Bu sebeple uzlaştırmacılarımız ilgili yönetmeliğin 13/09/2017 tarihinde yapılan değişikliği dikkatlice okumaları ve ceza ve infaz kurumuna giderken yanlarında bulundurmalarının yararlığı olacağı görüşündeyiz.

b- 13/09/2017 Tarihinden Sonra

Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmeliğin 19/3 üncü fıkrasında 19/03/2017 tarih ve 302179 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan değişikliğe göre; Tutuklu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 253 ve 255 inci maddeleri uyarınca uzlaştırmacı olarak atanan kişi ile görevlendirme belgesinin ibrazı üzerine ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu uyarınca arabulucu olarak belirlenen kişi ile meslek kimliğinin ibrazı üzerine, mesai gün ve saatleri içerisinde konuşulanları başkalarının duymayacağı, ancak görüşmenin görevlilerce izlenebileceği bir ortamda, açık görüş usulüne tâbi olarak görüşür. Bu kişilerin uzlaştırmacı ve arabulucu ile yazışmaları denetime tâbi tutulmaz.

Yönetmeliğin 20 inci maddesinin 3 üncü Fıkrasında; Zorunlu hallerde, belirlenen gün ve saatler dışındaki görüşmelere, Cumhuriyet başsavcılığı yazılı olarak izin verebilir. 

Yine 20 inci maddenin 5inci fıkrasında değişik ; (Ek fıkra:RG-13/9/2017-30179) 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 253 ve 255 inci maddeleri uyarınca, hükümlü, uzlaştırmaya tâbi bir suçun tarafı olması, uzlaştırma yoluna gidilmesi ve rıza göstermesi durumunda, uzlaştırmacı olarak atanan kişi ile görevlendirme belgesinin ibrazı üzerine, bu iş için ayrılan görüşme yerlerinde, mesai gün ve saatleri içerisinde, konuşulanların duyulamayacağı, ancak güvenlik nedeniyle görülebileceği bir biçimde, açık görüş usulüne uygun olarak görüştürülür. 

Yönetmeliğin 20 inci maddesinin 7 inci fıkrasında da (Ek fıkra:RG-13/9/2017-30179) ‘Uzlaştırmacının ve arabulucunun kuruma girişinde ve görüşmeler sırasında, avukatların kuruma girişlerinde ve görüşmelerinde uygulanan usul ve esaslar niteliğine uygun düştüğü ölçüde uygulanır’ denilmektedir.

Sonuç ve Öneriler

1-4721 Sayılı Türk Medeni Kanunun “III.Özgürlüğü bağlayıcı ceza” başlıklı 407 inci maddesinde, “Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkum olan her ergin kısıtlanır. Cezayı yerine getirmekle görevli makam, böyle bir hükümlünün cezasını çekmeye başladığını, kendisine vasi atanmak üzere hemen yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdür.”, hükmü gereğince uzlaştırmacı ceza infaz kurumunda ziyaret ettiği hükümlünün kısıtlı olup olmadığı; kısıtlı ise vasi olarak kimin atandığını öğrenmeli ve uzlaşma teklifini hükümlüye değil vasiye yapmalıdır.   

2-Ceza ve infaz kurumlarında bulunan hükümlü ve tutuklularla görüşme; 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 83 ve 116 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanan 17/06/2005 ve 25848 Resmi Gazetede yayımlanan Hükümlü ve Tutuklularının Ziyaret Edilmelerine Dair Yönetmelikte belirtilen düzenlemelere göre yapılmaktadır.

3-Avukat, noter, arabulucularda olduğu gibi uzlaştırmacılar da belirtilen kurallar dahilinde hükümlü ve tutuklularla görüşme hakkı vardır. Bu hakkı kullanabilmesi için uzlaştırmacıların yönetmeliği dikkatli bir biçimde okumaları; arşivlerinde bulundurmaları, ceza ve infaz kurumuna giderken yanlarında götürmelerinde yarar olduğu düşüncesindeyiz.

4-Uzlaştırmacılar; 13/09/2017 tarih ve 30179 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelik değişikliği ile mesai saatleri içinde ve belirlenen kurallara uymak kaydıyla kimlik kartları, görevlendirme yazılarını beyan etmek suretiyle ceza ve infaz kurumlarında hükümlü ve tutuklularla görüşebilir.

5- Özellikle tam zamanlı çalışan uzlaştırmacılar yönetmeliğin 20/3 maddesi gereğince ceza ve infaz kurumunun bulunduğu Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı müracaat etmek suretiyle; savcılığın da izin vermesi kaydıyla hükümlü ve tutuklularla görüşme imkanı vardır. (Örnek:1)

6- 13/09/2017 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliğine rağmen eski alışkınlıkların devam edebileceği; kurumlar arasında uygulama farklılıklarının olabileceği dikkate alınmalıdır. Yönetmelikte görevlendirme yazısı ve kimlik kartını beyan etmek yeterli olmasına rağmen bazı kurumlarda dilekçe istenebileceği düşünülebilir. Ziyarete gidildiğine kuruma dilekçeyle müracaat edilebilir. (Örnek:2)

7-Yönetmelikte belirtilen esaslar doğrultusunda idare tarafında zorluk çıkarıldığı görülüyorsa hiyerarşiye dikkat ederek önce kurumun amirine, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına mümkünse yazılı olarak müracaat edilebilir. Hala sorun çözülemiyorsa AÇDB’na yazıyla veya ab100894@adalet.gov.tr mail adresine durum bildirilebilir.

Örnek:1

T.C.

SAKARYA CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA

                                                                                                                                          SAKARYA

İlgi: Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik

Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığı, Uzlaştırma Bürosu tarafından …/…/2019 tarih ve Uzlaştırma No: ……/….. dosyada uzlaştırmacı olarak görevlendirildim. MERNİS kayıtlarına göre dosyada şüpheli olarak görülen Kıvanç K…… (T.C. NO:…………….) Sakarya Ferizli Ceza ve İnfaz Kurumunda tutuklu olarak kaldığı anlaşılmaktadır. Halen ………………… kurumda çalışıyor olmam; işlerimin yoğunluğu nedeniyle mesai saatleri içinde şüpheliyle görüşme imkanım yoktur. İlgi yönetmeliğin 20/3 fıkrasına dayanılarak mesai saatleri dışında adı geçen şüpheliyle görüşmek istiyorum. Görüşme isteğimin makamlarınızca değerlendirilmesi hususunu takdirlerinize;

Arza ederim. …./…./2019

…………….                                                                                                  Uzlaştırmacı

Sicil No:……

Adres:

GSM:

T.C.No:

Örnek:2

SAKARYA FERİZLİ CEZA VE İNFAZ KURUMU MÜDÜRLÜĞÜNE

                                                                                                              FERİZLİ

İlgi: Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik

 

Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığı, Uzlaştırma Bürosu tarafından …/…/2019 tarih ve Uzlaştırma No: ……/….. dosyada uzlaştırmacı olarak görevlendirildim. Dosyada şüpheli durumda buluna  Kıvanç K….. (T.C. No:…………..) halen kurumunuzda tutuklu/hükümlü olarak bulunmaktadır. İlgi yönetmeliğin 19 uncu maddesinin, 3 üncü fıkrası gereğince adı geçen şahısla görüşmemin sağlanması hususunu;

Arz ederim. …./…/2019

…………….                                                                                                  Uzlaştırmacı

Sicil No:……

Adres:

GSM:

T.C.No: